پاتوق پرتقالی

به گزارش شفا آنلاین،چند روز پیش برای خرید عرق نعناع به عطاری رفته بودم كه دیدم 2 خانم مسن از فواید داروهای گیاهی و نبود برخی بیماری‌ها در قدیم صحبت می‌كردند. فروشنده نیز با آنها همراهی می‌كرد: «قدیم نه سرطان بود نه این همه سكته و بیماری‌های گوارشی، همه هم از داروهای گیاهی استفاده می‌كردند.»
بعد هم ملاقه‌ای كه بالای مغازه‌اش آویزان كرده بود را نشان داد و گفت: «این ملاقه اسمش حوم است، این جوون‌ها نمی‌دانند، قدیمی‌ها میخ طویله و نعل اسب می‌انداختند توی دیگ غذا و اصلا كمبود آهن و كم‌خونی نداشتند، حالا ما باید برگردیم به همان روش یعنی اگر این ملاقه را هم در غذا بگذارید، آهن مورد نیاز بدن تامین می‌شود.» با تعجب چشم‌هایم گرد شد، پرسیدم: «حوم یعنی چه؟ همین ملاقه را بگذاریم تو غذا، آهن موردنیاز بدنمان تامین می‌شود؟!»

خانم مسن سریع وسط حرفم پرید و گفت: «بله، من مدتی است كه در غذای در حال پخت، ملاقه آهنی می‌گذارم و هیچ كدام از اعضای خانواده‌مان كمبود آهن ندارند،» فروشنده نیز به من گفت: «دخترم! این قرص‌های آهن، كبد را تخریب می‌كنند. خوب نیستند، مواد شیمیایی دارند و هر چیزی طبیعی‌اش بهتر است.» دیگر چیزی نگفتم، عرق نعناع را گرفتم و وقتی خواستم حساب كنم یك ورق به دستم داد كه از خواص حوم در آن نوشته بود. جلوگیری از لخته‌شدن خون، رفع مشكل‌ها و ناتوانی‌های جنسی، تقویت پوست و هزار جور خاصیت دیگر. نمی‌خواهیم بگوییم قدیم، كمبود آهن بوده یا نه چون معیار سنجش آن وجود نداشته‌ اما آنچه اهمیت دارد این است كه دوره و زمانه میخ طویله در غذا انداختن گذشته اما انگار هنوز برخی‌ها دوباره به همان دوران بازگشته‌اند.

با دكتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشكی شهید بهشتی در مورد كمبود آهن، راه‌های درمانش و تاثیر حوم بر كم‌خونی گفت وگو كردیم که در ادامه می خوانید.

چه اتفاقی می‌افتد كه بدن دچار كم‌‌خونی یا فقرآهن می‌شود؟
كم‌خونی انواع مختلفی دارد اما كم‌خونی تغذیه‌ای یعنی كمبود ویتامین‌B12، اسیدفولیك و آهن. این در حالی است كه آهن یكی از فراوان‌‌ترین عناصر در پوسته زمین است. باید بدانیم فقرآهن حتما با کم خونی  همراه نیست و باید مراحلی در بدن طی شود تا فرد دچار كم‌خونی شود. در حقیقت اگر فقرآهن درمان نشود، می‌تواند فرد را دچار كم‌خونی كند. فقرآهن دلایل مختلفی دارد، كمبود دریافت آهن یا وجود مهاركننده‌های جذب آهن در رژیم‌غذایی افراد. به طور مثال، انواع گوشت‌ها یعنی هم گوشت قرمز و هم سفید، دارای مقادیر زیادی آهن هستند اما قابلیت جذب آهن در گوشت قرمز بیشتر است. همچنین موادغذایی كه جوش‌شیرین یا pH قلیایی دارند، مانع از جذب آهن در بدن می‌شوند. یكی دیگر از عوامل كمبود آهن به دلیل دفع خون از بدن است. یعنی افرادی كه كولیت زخمی، زخم‌معده یا روده و بواسیر دارند و زنان در سنین باروری به دلیل قاعدگی دچار كمبود آهن می‌شوند و زنانی كه از IUD استفاده می‌كنند یا خونریزی‌های شدید دارند در معرض كمبود آهن هستند.

آهنی كه در موادغذایی وجود دارد به چه شكل است؟
آهن در موادغذایی كه ما مصرف می‌كنیم، به شكل آلی و معدنی است. منابع دارویی یعنی مكمل‌های حاوی آهن و اشیای آهنی، معدنی هستند و غذاهایی با منشأ گیاهی و حیوانی حاوی آهن‌ آلی‌اند و آهن آلی جذب بهتری نسبت به آهن معدنی دارد.

در تبلیغ این ملاقه آهنی (حوم) آمده مغز برای سلامت به 6 میلیارد یون آهن نیاز دارد كه با استفاده از این ملاقه، این نیاز برطرف می‌شود. به نظر شما چه نقدی به این ادعا وارد است؟
یكی از شگردهای عوام فریبی این است كه همیشه واقعیت را با دروغ بیامیزیم. شكی نیست كه كاركرد مغز به آهن وابسته است و كمبود آهن در كاركرد ذهنی افراد تاثیر می‌گذارد اما آهن به تنهایی در غذا قابلیت جذب ندارد و علاوه بر آن، گروه‌های اصلی موادغذایی، تمام مواد مغذی را در كنار هم برای بدن تامین می‌كنند و در واقع، عملكرد هر ارگان با مجموعه این مواد مغذی با نسبت‌های متعادل فراهم می‌شود.

آیا این باور که قرص آهن روی كبد تاثیر می‌گذارد، درست است؟
مكمل‌های آهن از آهن معدنی تشكیل شده‌اند كه به شكل نمك است و نوع سولفات آهن قابلیت جذب بالایی دارد. آهن به خودی خود یك سم است و می‌تواند مسمومیت‌زا باشد و یكی از عوامل مسمومیت می‌تواند آسیب كبدی باشد ولی باید توجه داشته باشیم قرص آهن بر مبنای تشخیص پزشك و علت کم خونی و فقرآهن در یك دوره زمانی مشخص و با دوز مشخص تجویز می‌شود. میزان نیاز افراد به آهن، با توجه به سن، جنس و شرایط جسمی تفاوت می‌كند. فقرآهن در خانم‌ها به‌خصوص در سنین باروری شایع‌تر و در مردان شیوع كمتری دارد. به طور متوسط هر فرد روزانه به 12 میلی‌گرم آهن نیاز دارد و هر 100 گرم گوشت قرمز، دارای 2 میلی‌گرم و هر 100 گرم عدس، دارای 7 میلی‌گرم آهن است.

در كشور ما، آهن بیشتر از چه منابعی تامین می‌شود؟
در سال 80-79 انستیتو تحقیقات تغذیه كشور در مورد الگوی مصرف موادغذایی تحقیقی انجام داد كه مشخص شد درصد قابل‌توجهی از آهن دریافتی مردم از نان و غلات تامین می شود اما به هر حال گوشت‌های قرمز و سفید هم مقادیر فراوانی آهن دارند.

ملاقه فلزی واقعا به درد می‌خورد؟
یادتان باشد که در ابتدا باید كمبود آهن در افراد تشخیص داده شود، بعد علت آن را پیدا كنیم و سپس با دوز مشخص و در دوره زمانی موردنیاز، قرص آهن تجویز شود. آهن معمولی قابلیت جذب ندارد، تازه اگر فرض كنیم كه ملاقه آهنی در غذا، آهن مورد نیاز بدن را تامین كند، مقدار آن اهمیت دارد چون غلظت آهن در یك لیتر غذا یا 5 لیتر تفاوت می‌كند. به علاوه برخی افراد نیازی به آهن ندارند و دریافت اضافی آهن می‌تواند زمینه برخی از بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی- عروقی را در آنها فراهم كند. همچنین گروه‌های سنی مختلف نیازشان به آهن متفاوت است. به همین دلیل افراد برای تامین آهن مورد نیازشان نباید از گذاشتن هر شی آهنی در غذای در حال پخت استفاده كنند.

سلامت نیوز